چگونه تصمیماتی بگیریم که ریسک شکست آن کمترین حد ممکن را داشته باشد؟ همه ما در برهه های مختلف زندگی خود در معرض تصمیم گیری قرار گرفته ایم. گاهی با هجوم عواطفمان در یک موقعیت حساس تصمیم گیری، نتوانسته ایم جوانب را به درستی بسنجیم و تصمیمی را گرفته ایم که عواقب آن دامن گیرمان شده است. تصمیم گیری منطقی یک ابزار مهم برای حرکت درست در مسیر زندگی و کسب و کار است. ما به واسطه ی تغییراتی که در شرایط محیط و زندگی مان ایجاد می گردد ناگزیر به تصمیم گیری هستیم. برخی از این تصمیمات با پیامدهایی که دارند می توانند اثرات عمیقی برز زندگی ما بگذارند و بعضا مسیر آن را به کل تغییر دهند. باید دانست در هر موقعیت تصمیم گیری بهترین روش تصمیم گیری، تصمیم گیری منطقی است. با طی مراحلی که در تصمیم گیری منطقی به پیش می برید می توانید ادعا کنید با توجه به شرایط موجود و اطلاعاتی که به دست آورده اید و گزینه های پیش رویتان، بهترین تصمیم را گرفته اید.
در ادامه پنج مرحله تصمیم گیری منطقی را که می تواند به عنوان منجر به یک تصمیم خوب با توجه به تمامی جوانب باشد را بیان می کنیم:
1. شناخت مساله
برای گرفتن تصمیم های درست و آگاهانه، ابتدا باید مشکل را به خوبی شناسایی کنید. تا زمانی که مسئله به خوبی روشن نشده، گرفتن تصمیم، عجولانه خواهد بود و ممکن است با عواقبی روبرو شوید که قبلا برایش هیچ راهکاری نداشته اید و این موضوع باعث شود مشکل از یکی به دوتا تبدیل گردد. سعی کنید برای شناخت دقیق مساله و همه جوانبش، آن را روی کاغذ یادداشت کنید حتی می توانید از سایر اعضای خانواده برای تعریف درست مساله کمک بگیرید تا بتوانید به صورت شفاف با آن روبرو شوید.
مثلا: فرض کنید به دنبال یک راه حل برای درآمدزایی هستید، اینکه بگویید من میخواهم درآمدم را زیاد کنم و این عبارت بدون هیچ مقدم و موخره ای صرفا در ذهن شما و دغدغه تان باشد و سپس با دیدن یک تبلیغات اغواکننده ی سرمایه گذاری یا پکیج آموزشی تصمیم بگیرید که از آن ها استفاده کنید امکان دارد به دردسر بیفتید و آن بهره ای که به دنبالش بودید را نبرید. اما اگر برای خود به صورت شفاف بیان کنید من با توجه به شرایطی که دارم (مشخص کردن دقیق شرایط مثلا سطح مهارت، وجود فرزندان، میزان ساعت خالی، امکان حضور خارج از خانه، میزان سرمایه و ...) میخواهم ماهانه درآمد ایکس میلیون تومان داشته باشم، آن وقت می توانید به مرحله بعدی بروید.
2. جمع آوری اطلاعات از منابع مختلف
بعد از شناخت مساله به صورت شفاف گام بعدی برای تصمیم گیری منطقی، پیدا کردن اطلاعاتی در زمینه مساله و همچنین گزینه های احتمالی برای تصمیم گیری است. می توانید در این مرحله بر اساس دانش خود، سایت های معتبر اینترنتی، مراجعه به متخصصان عمل کنید. سعی کنید متناسب با هر کدام از جنبه های مساله خود اطلاعات مناسبی را جمع آوری کنید برای هریک از جنبه های مسله تان و با توجه به شرایط زندگیتان برای هر پیامد احتمالی به راهکار متناسب آن فکر کنید. برای جمع آوری بهتر اطلاعات می توانید برای خودتان سوالاتی را بنویسید و سپس به دنبال جواب آن ها بگردید. در این مرحله اگر اطلاعات خوبی را جمع آوری کرده باشید به چندین راه حل برای مساله ای که با آن روبرو هستید می رسید و سپس می توانید به مرحله بعدی بروید.
3. تعیین شاخص برای بررسی گزینه ها
پس از تعیین راه حل های احتمالی به انتخاب نزدیک خواهید شد. بهتر است برای اینکه یک تصمیم منطقی و محکم بگیرید با تعیین شاخص های مناسب به هر کدام از گزینه ها یک عدد نسبت دهید و بعد گزینه ای که بالاترین امتیاز را بین سایرین آورد انتخاب نمایید. مثلا در مساله درآمدزایی اگر شرایط شما به این صورت است که فرزندان کوچکی دارید و کمکی برای نگهداری آن ها و حضور شما در خارج از خانه برای کار وجود ندارد می بایست گزینه یک شغل دفتری در شرکت ایکس برای شما از مطلوبیت پایین تری به نسبت یک شغل دورکاری که می توانید در هر ساعت شبانه روز و از خانه آن را انجام دهید، برخوردار باشد و امتیاز بالاتری بگیرد.
4. ارزیابی گزینه ها
در این مرحله از تصمیم گیری منطقی تمامی اطلاعاتی که جمع آوری کردیم، گزینه هایی که امتیاز داده ایم را مورد بررسی قرار می دهیم. گزینه هایی که با توجه به شرایط زندگی ما بالاترین امتیاز را گرفته اند انتخاب می کنیم.
5. اقدام و بهبود در تصمیم گیری
در گام آخر، بعد از انتخاب مطلوب ترین گزینه، اقدام می نماییم. لازم است پس از تصمیم گیری با ارزیابی پیامدهای آن مطمئن شویم که بهترین گزینه را انتخاب کرده ایم اگر پس از مدتی متوجه شدیم با توجه به شرایطی که داریم اوضاع خوب پیش نمی رود می توانیم تصمیم خود را تغییر دهیم. البته باید توجه داشته باشیم همیشه تغییر تصمیم گیری به راحتی امکان پذیر نیست و گاها بر مبنای تعهدی که داده ایم مجبوریم پای تصمیمی که گرفته ایم بمانیم حتی اگر عواقب آن ما را اذیت می کند. بنابراین توصیه می کنیم در تمامی مراحل قبل از اقدام از هر طریقی که می توانید سعی کنید تصمیمی کامل و بدون نقص را بگیرید. نکته مهم دیگری که باید در فرایند تصمیم گیری منطقی در نظر بگیرید؛ این است که جمع آوری اطلاعات، بررسی کردن جوانب، مشورت گرفتن از متخصصین بسیار شایسته است اما این مراحل نباید به گونه ای پیش برود که کامل گرایی (نه کمال گرایی!) و وسواس باعث شوند تا موقعیت هایی که نیاز به تصمیم گیری سریع دارند و یک فرصت طلایی در زندگی هر شخصی به شمار می روند از دست بروند.
نهایتا اینکه، به عنوان انسان هایی که تحت تاثیر عواطفمان هستیم این طبیعی است که در تصمیماتمان، احساساتمان را دخیل کنیم حتی در برخی موارد و بسته به شرایط تصمیمات احساسی بهتر از نوع منطقی هستند. اما زمان هایی که واقعا باید منطق را بر احساس غلبه دهیم، مسلح کردن ذهن به سلاح منطق، می تواند عواطف و خطاهای ناشی از آن را حذف کرده و گرفتن تصمیمات منطقی را ممکن سازد.
